III. BIỂU HIỆN CỦA VĂN HOÁ ẨM THỰC
1. Qua góc độ vật chất
Văn hoá ẩm thực được thể hiện qua góc độ vật chất chính là những món ăn, đồ uống với chất liệu, số lượng, mùi vị, màu sắc, sự sắp đặt của các món ăn, đồ uống trong mâm cơm, bữa tiệc. Văn hóa ẩm thực qua góc độ vật chất không tính tới nghệ thuật chế biến, nghệ thuật sắp đặt, ý tưởng thể hiện, cách thưởng thức món ăn, đồ uống… Những món ăn đồ uống này được chế biến từ những nguyên liệu thực phẩm khác nhau trong cuộc sống.
Những sản phẩm này, chúng ta có thể nhận thấy một cách dễ dàng thông qua các món ăn dân tộc và món ăn hiện nay trên thế giới. Ví dụ như bánh chưng là món ăn truyền thống của người Việt Nam, có trong các dịp lễ tết, được làm rất công phu từ lá gói bánh là lá dong phải chọn lá bánh tẻ, đến các nguyên liệu như gạo nếp phải là nếp cái hoa vàng, đỗ xanh phải là đỗ hạt tiêu vàng lòng.
Những nguyên liệu này được đãi thật kỹ để riêng, thịt lợn làm nhân bánh ngon phải là thứ thịt ba chỉ có cả nạc và mỡ, hạt tiêu. Bánh chưng được gói hết sức cẩn thận vuông thành sắc cạnh bằng lạt được làm từ cây tre. Khi đun, bánh phải được đun bằng củi, nước luộc bánh chưng tốt nhất phải là nước mưa. Có như vậy, khi bánh vớt ra mới thơm dẻo được.
2. Qua góc độ tinh thần
Văn hoá ẩm thực thể hiện qua góc độ tinh thần chính là cách ứng xử, giao tiếp trong ăn uống và nghệ thuật chế biến món ăn, ý nghĩa biểu tượng tâm linh, cách trang trí món ăn…
Trong cách ẩm thực cũng thể hiện được nét văn hoá của các dân tộc, ý nghĩa biểu tượng của các món ăn. Chúng ta cũng trở lại với chiếc bánh chưng thấy rằng bánh chưng có hình vuông biểu trưng cho hình ảnh đất nước, tượng trưng cho đất, biểu trưng cho bốn phương cùng một nhà. Nhân bánh bằng thịt lợn tượng trưng cho động vật, đỗ xanh biểu trưng cho thực vật, lá dong gói bánh có màu xanh của đồng cỏ, lạt tre lấy từ cây tre. Tất cả những nguyên liệu này đều được nuôi, trồng trên mảnh đất quê hương Việt Nam. Chiếc bánh chưng cũng còn là sự biểu trưng cho lòng dũng cảm, hoà bình của các dân tộc như chúng ta đã biết đến trong sự tích bánh chưng bánh dày.
Như vậy, mỗi món ăn khác nhau với cách trình bày chế biến khác nhau đều thể hiện những nét văn hoá tinh thần, thể hiện mong muốn, nguyện vọng của con người ở trong đó.
IV. VAI TRÒ CỦA VĂN HOÁ ẨM THỰC TRONG KINH DOANH KHÁCH SẠN – NHÀ HÀNG
Có thể thấy việc kinh doanh ăn uống chiếm một vị trí quan trọng trong kinh doanh khách sạn, nhà hàng ở Hà Nội. Các món ăn Việt Nam mang đậm bản sắc dân tộc từng bước đã đáp ứng được nhu cầu thưởng thức của khách. Nó không chỉ góp phần làm tăng thêm thu nhập trong kinh doanh khách sạn mà còn giới thiệu cho du khách những sản phẩm văn hoá ẩm thực đặc sắc của dân tộc.
Song xét về mặt quy mô, khai thác nghệ thuật ẩm thực dân tộc trong kinh doanh khách sạn kém hơn so với khai thác trong kinh doanh ăn uống tại các nhà hàng chuyên kinh doanh đặc sản. Chính các nhà hàng đó thực sự đã trở thành địa chỉ của “Du lịch văn hoá ẩm thực” rất hấp dẫn không chỉ đối với du khách trong nước mà còn với khách nước ngoài.
Các món ăn, cách ăn, thú ăn của người xưa, chúng ta có thể ít nhiều biết được qua những trang viết của Phạm Đình Hổ (thế kỷ XVIII) trong Vũ Trung tùy bút, của Lê Hữu Trác (thế kỷ XVIII) trong Thượng Kinh ký sự, của Ngô gia Văn phái (thế kỷ XVIII, XIX) trong Hoàng Lê Nhất Thống chí và trong cả các cuốn sách về Nữ công gia chánh, Nữ công thắng lãm… Có thể thấy rằng nghệ thuật ẩm thực dân tộc đã trở thành một loại “di sản văn hoá”, một “tài nguyên” quý giá của đất nước nói chung và của ngành du lịch nói riêng.
Tuy vậy, việc khám phá và khai thác nghệ thuật ẩm thực dân tộc trong hoạt động du lịch vẫn là một vấn đề đáng lưu tâm. Qua khảo sát bước đầu về tình hình khai thác nghệ thuật ẩm thực dân tộc trong các khách sạn của thủ đô Hà Nội cho thấy, nhằm đáp ứng nhu cầu ăn uống đa dạng của khách du lịch bốn phương, các khách sạn quốc tế ở Hà Nội đã đưa vào thực đơn của mình nhiều món ăn của các nước trên thế giới.
Nhiều nhà hàng chuyên kinh doanh những đồ ăn đặc trưng của nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới. Việc này đã tạo cho khách hàng có thể chọn nhiều món ăn phù hợp với sở thích của mình. Hiện nay ở Hà Nội có thể kể ra hàng trăm nhà hàng với nhiều món ăn đặc trưng của các nước khác nhau:
Kinh doanh các món ăn Trung Hoa hơn 10 nhà hàng, khách sạn như ở một số địa chỉ: Số 8 Giảng Võ, Trung Hoa Đại Tửu lầu – 189 Hoàng Hoa Thám, Khách sạn Horison…
Kinh doanh các món ân Pháp có hơn 10 nhà hàng, khách sạn như ở một số địa chỉ: Số 84 Trần Nhân Tông, Số 1 Lê Trung Thông, Số 1B Hàm Long. Số 15 Ngô Quyền…
Kinh doanh các món ăn Ý ở một số địa chỉ như: 110 Thái Thịnh, Số 6
Lê Thái Tổ…
Thêm vào đó còn có những món ăn Ấn Độ, Nhật, Nga, Thái Lan… ở nhiều khách sạn, nhà hàng lớn nhỏ ở Hà Nội.
