Giới thiệu giáo trình ” Giáo Trình Chuyên Đề Tâm Lý Học Nghề Nghiệp “
II. SƠ LƯỢC LỊCH SỬ TÂM LÝ HỌC NGHỀ NGHIỆP
1. Các nước trên thế giới
Tại các nước Phương Tây những tác phẩm đầu tiên về tâm lý học nghề nghiệp đã đã được công bố từ trước chiến tranh thế giới thứ nhất. Ngày nay, tâm lý học nghề nghiệp được rất nhiều người quan tâm với một số lớn các bài báo, các bản tóm tắt chuyên môn và các tài liệu chuyên khảo bằng nhiều thứ tiếng. Phần lớn các sách này có đề cập đến những phương pháp và kết quả thu được trong quá trình hoạt động thực tiễn. Các tác giả của những cuốn sách ấy đều nghiên cứu các vấn đề do xí nghiệp mà họ trực tiếp làm đề ra, những văn đề về tuyển chọn công nhân, vấn đề dạy nghệ cho công nhân, sự sắp đặt nơi làm việc, các nguyên nhân gây nên những nhân tố bất hạnh hay những nhân tố có ảnh hưởng đến năng suất lao động kể từ sự chiếu sáng đến các mối quan hệ của con người. Trong thực tế, tâm lý học nghề nghiệp có nhiều tên gọi khác nhau: tâm lý học công nghiệp, tàm lý học ứng dụng, tâm lý học nghề nghiệp. tâm lý học lao động hoặc thuật ngữ : “Kỹ thuật tâm lý học” do nhà tâm lý học Đức V.Steenơ đề xướng từ năm 1903. Những nhiệm vụ và phương pháp chì tiết của kỹ thuật tâm lý học đã được H. Muynxtecbec mô tả vào năm 1910. Năm 1913 ông xuất bản cuốn “Tâm lý học và hiệu suất công nghiệp”.
Tại Liên Xô, tâm lý học nghề nghiệp ra đời cùng với sinh lý học lao động trong các tác phẩm của nhà sáng lập ra tâm lý học Nga là I.M. Xêsênóp.
Trong các bài báo của mình như: “Những tiêu chuẩn sinh lí đối với tâm thế về độ dài của ngày lao động” (1987); “Sự tham gia của hệ thần kinh về những động tác lao động của con người” (1900), Xêsênấp đã cố gắng nêu lên cơ sở sinh lý của các quá trình tâm lý quyết định chất lượng của quá trình lao động.
Đầu thế kỉ XIX, nền công nghiệp phát triển ở châu Âu, nước Pháp đã xuất bản cuốn “chỉ dẫn chọn nghề” vào năm 1849.
Tại Anh, năm 1983, nhà tâm lý F.Galton đã nghiên cứu sử dụng test phương pháp trắc nghiệm để tư vấn nghề cho thanh niên. Sau đó, phương pháp dùng test đã lan rộng ra các nước Mỹ, Đức. Hà Lan. Năm 1938, tại Bacxelona hội nghị quốc tế về nghề nghiệp được tổ chức.
Tại Mỹ năm 1916 đến năm 1918, chính phủ Mỹ đã dùng test với hơn 1 triệu lính Mỹ để tuyển chọn quân. Trong chiến tranh thế giới lần thứ 2, các nước phương Tây đã dùng phương pháp test chọn hơn 20 triệu lính vào các binh chủng mà quân đội có yêu cầu. Sau đó phương pháp test được dùng để tuyển chọn nghề trở nên ngày càng phổ biến ở các nước.
Ở các nước xã hội chủ nghĩa, trước đây người ta ít quan tâm tới vấn để này, ở Nga đến năm 1970 mới bắt đầu sử dụng test, nhưng mục đích áp dụng vẫn là: “bình quân về nhân cách” gây cản trở sự phát triển của một xã hội.
2. Ở Việt Nam
Ở Việt Nam, tâm lý học nghề nghiệp mới bắt đầu được quan tâm từ năm 1963. Tuy còn non trẻ, nhưng tâm lý học nghề nghiệp có những đóng góp đáng kể cho sản xuất và chiến đấu. Trong mấy chục năm qua chúng ta đã có nhiều công trình nghiên cứu có giá trị như: “Cường độ lao động trong từng lúc trong lao động” (Tô Như Khuê, Bùi Thụ), “Đánh giá sự mệt mỏi trong và sau lao động, chiến đấu” (Bùi Thụ, Bùi Thu Nguyên, Phạm Quý Soạn…), “Khả năng thích nghỉ của những người làm việc lâu năm ở chỗ nóng” (Ngô Đức Hưởng, Bùi Thụ, Nguyễn Hùng).
Tuy nhiên, về phương diện tâm lý học nghề nghiệp thì hầu như chưa có sự nghiên cứu đầy đủ. Năm 1971, Viện Nghiên cứu khoa học kỹ thuật Bảo hộ lao động được thành lập, trong chương trình nghiên cứu của Viện đã đề cập tới tâm lý học lao động (vấn đề hướng nghiệp, chọn nghề, lao động sư phạm…).
Năm 1975, cuốn sách đầu tiên khá đầy đủ về Éc-gô-nô-mi ở nước ta ra đời cuốn “Khoa học lao động” của Nguyễn Văn Lê, trong đó có để cập tới một số khía cạnh về tâm lý học nghề nghiệp. Từ năm 1976, tâm lý học nghề nghiệp bắt đầu được tiến hành trong một số trường đại học sư phạm, trường cán bộ công đoàn, cơ sở sản xuất đoạn đầu máy toa xe Hà Nội.
Năm 1990, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thành lập các trung tâm hướng nghiệp, các doanh nghiệp sản xuất cũng đã bắt đầu có sự tuyển chọn người để học tập và lao động phù hợp với đặc điểm sinh lý nghề nghiệp.
Để thực hiện: “Mục tiêu của công nghiệp hoá, hiện đại hoá là biến nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất – kỹ thuật hiện đại, cơ cấu kinh tế hợp lí, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, đời sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng và an ninh vững chắc, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”. Thì tâm lý học nghề nghiệp giữ một vai trò quan trọng trong định hướng nghề cho thanh niên.
