Giới thiệu giáo trình ” Giáo Trình Chính Trị Học “
2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA CHÍNH TRỊ HỌC
Chính trị học nghiên cứu lĩnh vực chính trị của đời sống xã hội như một chỉnh thể nhằm làm sáng tỏ những quy luật và tính quy luật chung nhất trong các mối quan hệ giai cấp, dân tộc, quốc gia cũng như trong mối quan hệ qua lại giữa các tổ chức liên quan tới việc hình thành và phát triển của quyền lực chính trị, mà trọng tâm là quyền lực nhà nước. Chính trị học là khoa học nghiên cứu cách thức giành và giữ chính quyền.
Chính trị học nghiên cứu lĩnh vực chính trị nhằm làm sáng tỏ những quy luật chung nhất của đời sống chính trị, cơ chế tác động, cơ chế sử dụng những phương thức, những thủ thuật chính trị để hiện thực hoá những quy luật chung đó. Vấn đề trung tâm của Chính trị học là nghiên cứu quyền lực nhà nước, phương thức giành và giữ quyền lực nhà nước, các thiết chế và các hình thức tổ chức giành quyền lực nhà nước, các kiểu và hình thức nhà nước đã có trong lịch sử và đang tồn tại trong thời đại ngày nay.
Đời sống chính trị hết sức đa dạng, tuy nhiên những vấn đề sau đây là đối tượng quan trọng trong nghiên cứu của Chính trị học:
– Lịch sử các tư tưởng chính trị trong quá trình phát triển của xã hội, từ thời kỳ Hy Lạp cổ đại, trải qua thời kỳ phong kiến, tư bản chủ nghĩa và các tư tưởng chính trị đã và đang có ảnh hưởng hiện nay. Chính trị học nghiên cứu mối quan hệ về lý luận chính trị của các chế độ xã hội, như lý luận chính trị về nhà nước cổ đại của Khổng Tử, Plato, Aristotle, nhà nước tư sản, nhà nước vô sản… Năm 1949, một số nước đã thành lập Hội Khoa học Chính trị Quốc tế (IPSA) theo sáng kiến của UNESCO, nhằm tăng cường mối liên hệ quốc tế trên lĩnh vực chính trị;
– Hệ thống học thuyết về quyền lực và quyền lực chính trị, từ đó làm rõ sự hình thành và phát triển của hệ thống quyền lực chính trị qua các thời kỳ lịch sử. Chính trị học cũng nghiên cứu quá trình hoạt động chính trị nhằm giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực nhà nước. Chú ý nghiên cứu làm rõ các vấn đề như: mục tiêu chính trị trước mắt và mục tiêu lâu dài, những biện pháp, phương tiện, thủ thuật, hình thức tổ chức có hiệu quả để đạt được các mục tiêu đề ra, sự lựa chọn và sắp xếp cán bộ;…
– Quyết sách chính trị và mối quan hệ giữa quyết sách chính trị, quyết định chính trị và thực tiễn chính trị. Chính trị không chỉ là khoa học mà còn là nghệ thuật;
– Hệ thống các đảng chính trị, lý luận chung về đảng chính trị cũng như những kinh nghiệm rút ra từ việc nghiên cứu vị trí, vai trò của các đảng chính trị trong xã hội hiện đại;
– Thể chế nhà nước và những yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành, biến đổi của thể chế nhà nước. Sự tác động của đảng chính trị cũng như các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội đến thể chế nhà nước, từ đó góp phần vào việc đổi mới tổ chức và hoạt động của nhà nước, nâng cao hiệu quả quản lý của nhà nước hiện nay;
– Vai trò của chính trị với kinh tế và vấn đề đổi mới hệ thống chính trị song song với đổi mới kinh tế;
– Văn hoá chính trị và những phương hướng cơ bản góp phần nâng cao giá trị của hoạt động chính trị.
Chính trị là một lĩnh vực đặc biệt của xã hội có giai cấp. Hoạt động chính trị được thực hiện bởi nhiều chủ thể khác nhau (đảng chính trị, nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội và cá nhân công dân…) nhằm đạt được những lợi ích chính trị nhất định. Với việc nghiên cứu các vấn đề của hoạt động chính trị cũng như quan hệ chính trị, Chính trị học làm sáng tỏ mặt khoa học của chính trị. Bên cạnh đó, Chính trị học cũng nghiên cứu những phương thức, biện pháp ứng xử trong quan hệ chính trị nhằm làm sáng tỏ mặt nghệ thuật của chính trị.
Xuất phát từ thực tiễn cách mạng Việt Nam hiện nay, Chính trị học ở Việt Nam tập trung nghiên cứu vấn đề dân chủ hoá hệ thống chính trị nói riêng, dân chủ hoá đời sống xã hội nói chung trong điều kiện chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; nghiên cứu phương diện chính trị của quá trình đa dạng hoá cơ cấu xã hội – giai cấp, đấu tranh giai cấp, lý luận chung về đảng cầm quyền, những đặc trưng và yêu cầu quản lý nhà nước trong điều kiện dân chủ hoá đời sống xã hội; nghiên cứu mối quan hệ và sự tác động qua lại giữa chủ thể lãnh đạo và chủ thể quản lý; nghiên cứu quá trình hình thành và sự ảnh hưởng của văn hoá chính trị đối với hoạt động chính trị, đối với việc tích cực hoá hoạt động chính trị của mọi thành viên trong xã hội; nghiên cứu những động lực chính trị và sự thể hiện của chúng trong quá trình đổi mới hiện nay ở Việt Nam.
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu của chính trị học, trước hết là sự vận dụng phương pháp biện chứng duy vật vào việc nghiên cứu lĩnh vực chính trị của đời sống xã hội. Trong đó, cần làm nổi bật sự thống nhất giữa lôgíc và lịch sử, phương pháp hệ thống, phương pháp so sánh và thực nghiệm.
Nhận thức các hiện tượng chính trị đòi hỏi phải làm sáng tỏ những vấn đề như: hiện tượng chính trị đó đã xuất hiện như thế nào trong một bối cảnh lịch sử nhất định, nó chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố nào trong đời sống chính trị – xã hội, những biến đổi và khuynh hướng vận động của hiện tượng đó trong tương lai… Đồng thời, nghiên cứu các hiện tượng chính trị cũng cần phải đạt được mục đích là nhận thức được lôgic khách quan của hiện tượng đó. Thiếu nhận thức lôgic của tiến trình lịch sử thì cũng không thể vạch ra nguyên nhân nội tại và cơ chế vận động có tính quy luật của hiện tượng đó.
