CHƯƠNG THỨ NHẤT: TÓM TẮT MỘT SỐ LUẬN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ BỆNH LÝ HỌC, DỊCH TỄ HỌC VÀ TÍNH CHẤT DỊCH BỆNH CỦA GIA CẦM CÔNG NGHIỆP
Về bệnh lý học, ngày nay ngành y học nói chung và thủ y học nói riêng đã phát triển một bước đáng kể. Cô những luận điểm cơ bản cần chú ý như sau:
– Cơ thể và ngoại cảnh luôn liên hệ mật thiết với nhau
– Cơ thể là một khối thống nhất toàn vẹn.
– Thần kinh có tác dụng chủ đạo trên mọi cơ năng của cơ thể, trong sinh lý và cả bệnh lý.
Cơ thể khỏe mạnh, hoạt động bình thường là trạng thải giữ được thăng bằng đối với ngoại cảnh. Cơ thể phản ứng với mọi biến động của ngoại cảnh thông qua phán xạ thần kinh, nhằm làm cho cơ thể luôn thích ứng với mọi hoàn cảnh, mọi yếu tố tác động không có lợi
Theo Pavlov: “Sự phát bệnh không phải chỉ quyết định bởi chất và lượng kích thích, mà còn quyết định bởi sự phân ứng của cơ thể, dựa trên quá trình phản xạ của hệ thống thần kinh đối với những kích thích đổ
Bệnh tật phát sinh không chỉ do phản ứng cục bộ của một cơ quan phủ tạng nào, mà là phản ứng của toàn thân. Trong một cơ thể, nếu một bộ phận nào đó có bệnh biến đầu có ảnh hưởng tới toàn cơ thể đó
Về dịch tễ học, chúng ta cần thống nhất nhận thức nhưsau: Quá trình phát sinh dịch là quá trình lây nhiễm liên tục từ con vật bệnh sang con vật khoé chưa bệnh.
Con vật bệnh được coi là nguồn bệnh, cơ thể chúng chứa và bài xuất mầm bệnh ra ngoại cảnh. Ngoại cảnh là nơi mắm bệnh tạm thời tồn tại, bao gồm nhiều nhân tố có tác dụng làm trung gian truyền lây bệnh đi xa hơn. Con vật khoẻ chưa bệnh, đối tượng lây nhiễm bệnh phải là con vật có tính cảm thụ đổi với bệnh. Có như vậy địch mới có thể xảy ra.
Một vụ dịch phát sinh phải có đủ các yếu tố:
Nguồn bệnh.
– Các nhân tố trung gian truyền bệnh
– Vật cảm thụ bệnh
Do bản chất ký sinh, mắm bệnh buộc phải tồn tại và phát triển trên cơ thể sống. Phương thức tồn tại, phát triển của mầm bệnh là thực hiện quá trình phát sinh dịch.
Trên cơ sở hiểu biết quy luật của quá trình phát sinh dịch bệnh, ta mới có thể phòng chống và tiêu diệt dịch bệnh có hiệu quả.
Để bạn đọc dễ dàng nhận thức được tính chất bệnh lý và dịch tổ trong ngành nuôi gia cầm theo phương thức công nghiệp, chúng tôi xin phép được trình bày một số vấn đề c thế về ngành gà công nghiệp như sau:
I. YẾU TỐ STRESS TRONG NGÀNH GÀ CÔNG NGHIỆP
1. Stress là gì?
“Stress” nguồn gốc Anh ngữ, là một thuật ngữ y học hiện đại, thường dùng để chỉ những yếu tố, những tình huống – khác nhau đã tác động, quấy nhiều, gây sự khó chịu, thậm chílàm rối loạn chức năng sinh lý bình thường của cơ thể sống. Cơ thể bị các yếu tố stress tác động làm suy giảm sức để kháng đối với các loại nguyên nhân gây bệnh.
Cùng có lập luận cho rằng, hầu như tất cả bệnh lý đều bắt đầu từ hậu quả tác động của stress. Một lập luan khác cho rằng các bệnh mãn tính, bệnh nhẹ thực chất cũng là một loại stress; làm nền tảng cho các bệnh khác năng hơn, nguy hiểm hơn phát sinh, phát triển.
2. Những yếu tố stress trong ngành gà công nghiệp
Do tính chất và đặc điểm riêng của ngành gà công nghiệp, những yếu tố stress thường gặp bao gồm tất cả những nhôm nguyên nhân phụ thuộc vào phương pháp chăm sóc nuôi dưỡng, chế độ ăn uống, điều kiện chuồng trại, dụng cụ, thao tác kỹ thuật, việc sử dụng thuốc, tình trạng bệnh ký sinh trùng vv… Giáo sư Hitchner, học viện Massachusetts, da gộp những yếu tố stress vào hai nhóm lớn:
Stress nguồn gốc sinh lý (tác động không tốt của các điều kiện ngoại cảnh, nội tại cơ thể)
Stress nguồn gốc bệnh lý (tác động do bệnh ký sinh **trùng, do việc dùng thuốc không hợp lý)
Có thể nêu một số ví dụ cụ thể về các yếu tố stress có trong ngành gà công nghiệp như đưới đây:
Chế độ ấp nở không bảo đảm yêu cầu, như nhiệt độ, ẩm độ, thông gió, đảo trứng không đông, gây tình trạng nở với tỷ lệ thấp, gà con không đủ phẩm chất, khó nuôi, dễ mắc bệnh, bị hao hụt nhiều.
Chế độ ăn uống không tốt, gã Ân thiếu lượng, thiếu chất, thức ăn bị hư hỏng, thiếu nước uống, gà giẫm đạpnhau tranh giành chỗ ăn, chỗ uống v..
Chế độ nuôi dưỡng chăm sóc không đúng kỹ thuật, chuồng trại sai quy cách, ẩm thấp, dơ bẩn, thiếu dụng cụ cần thiết, gà bị lạnh hoặc bị nông, bị nhốt với mật độ cao, bị di chuyển quá nhiều v.v
– Gà bị mở mạt quấy rấy, bị nhiễm giun sán không được phòng chống kịp thời và hiệu quả.
Việc chủng ngừa cho đàn gà không đúng quy trình, gà bị xáo trộn nhiều do bị đồn bắt và do thao tác thô bạo. Dùng thuốc không thích hợp, không đúng kỹ thuật, quá liều, liệu trình tùy tiện vv
II. ĐẶC ĐIỂM NGÀNH GÀ CÔNG NGHIỆP VÀ NHỮNG YẾU TỐ DỊCH TẾ HỌC
Ngành gia cầm công nghiệp, đặc biệt là ngành gà công nghiệp có tính chất và đặc điểm rất thuận lợi cho dịch bệnh phát sinh, phát triển nhanh và lây lan rộng, khó dập tắt. Những tính chất và đặc điểm quan trọng cần chú ý như sau:
Gà là một vật nuôi có vòng đời ngắn, tốc độ tải sản xuất nhanh, quy mô đầu con trong một cơ sở nuôi thường rất lớn. Nhiều trại gà hiện đại có thể nuôi một lúc hàng chục vạn con. Mọi sơ suất trong quản lý nuôi dưỡng, vệ sinh phòng bệnh đều có thể dẫn đến hậu quả thiệt hại lớn về kinh tế do bị tụt giảm sản phẩm hoặc bị dịch bệnh công phá.
