1. Thế nào là có dại
Cỏ dại là tất cả những cây không được trồng mà lại có trên ruộng. “Dại” ở đây không có nghĩa là độc hay nguy hiểm cho người mà có nghĩa là mọc bừa bãi, mọc ở những nơi mà người ta không muốn chúng mọc. Danh từ “cỏ dại” vì vậy cũng rất tương đối. Ngoài những cây không có ích lợi gì, không được con người trồng trọt hoặc sử dụng, có cả các loại cây có ích cho con người, từng được con người trồng trọt và sử dụng nhưng chúng lại tự mọc xen vào ruộng trồng cây khác cũng bị coi là cỏ dại.
Rau muống, rau cần nước, rau ngõ mọc tự nhiên trong ruộng lúa, hoặc cây lúa, rau má, rau dền… mọc xen vào ruộng trồng rau, trống đậu, đều bị coi là có dại. Ngược lại, có những cây thường xếp vào loại cỏ dại, như có tranh trồng trên đổi lấy thân lợp nhà, cô mồm trồng cho trâu bò ăn, trường hợp này lại không bị coi là cỏ dại. Tuy vậy, phần lớn có dại vẫn là những cây không có ích lợi gì cho con người.
Ngoài những cây tự mọc xen vào ruộng trồng cây khác, những cây mọc trên đất hoang hóa, đất không trồng trọt cũng gọi là có dại, nhưng chúng thường không có ý nghĩa gì quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp. Để bảo vệ cây trồng, người ta chỉ quan tâm đến những cây tự mọc xen trong ruộng vì chủng làm ảnh hưởng đến cây trồng.
2. Tác hại của có dại đồi với cây trồng như thế nào?
Cô dại là một trong 4 nhóm dịch hại quan trọng nhất đối với cây trồng, cùng với sâu, bệnh và chuột. Thiệt hại do cô dại gây ra đối với cây trồng là rất lớn. Chúng ảnh hưởng đến sinh trường phát triển của cây, làm giảm năng suất và chất lượng nông sản. Tác hại do có dại gây ra đối với cây trồng thế hiện chủ yếu ở các mặt sau:
a. Cô dại cạnh tranh ánh sáng, phân bón và nước của cây trồng. Ánh sáng, phân bón và nước là những yếu tố dinh dưỡng rất quan trọng, không thể thiếu đối với cây trồng.
Ánh sáng là nguồn cung cấp năng lượng cho các phản ứng của quá trình quang hợp xảy ra trong tế bào chứa chất diệp lục của cây, từ đó tổng hợp ra các vật chất hữu cơ để cây sống và phát triển. Thiếu ánh sáng cây sẽ sinh trưởng yêu và dễ bị sâu bệnh. Cô dại mọc chen vào ruộng sẽ che bớt ánh sáng của cây.
Phân bón là thức ăn của cây, là nguồn nguyên liệu để tổng hợp nên các chất hữu cơ tạo thành cơ thể cây trồng. Các chất dinh dưỡng cho cây một phần có sẵn trong đất, phần chủ yếu là từ phân hôn do con người đưa vào đất. Cô dại mọc trong ruộng cũng cần các chất dinh dưỡng để sinh sống, chúng ăn bớt một phần thức ăn của cây, làm cây bị thiếu thức ăn sẽ sinh trưởng kom
Nước là thành phần quan trọng trong tế bào cây, đồng thời là môi trường hòa tan các chất dính dưỡng trong đất để cho rễ cây hút vào. Cô dại có trong ruộng sẽ cạnh tranh một phần nước của cây, nhất là đối với các cây trồng cạn, làm ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây.
Do đặc điểm sinh trưởng phát triển nhanh, các loài có dại che bớt ánh sáng của cây trồng, tiêu thụ rất mạnh phân bón và nước trong ruộng, nhất là khi ruộng thiếu phân bón và nước thì sự cạnh tranh càng gay gắt, cây trồng càng bị ảnh hưởng nhiều.
h. Có dại là nơi tồn tại và lan truyền nhiều loại sâu bệnh và chuột hại cây trồng
Cỏ dại phát triển nhiều trong ruộng, vườn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh và chuột sinh sống tồn tại. Nhiều loại cỏ dại là ký chủ của sâu bệnh. Vườn, ruộng có nhiều có dại sẽ um tùm, kém thông thoáng, thiếu ánh sáng và ẩm thấp là điều kiện thích hợp với nhiều loài sâu bệnh.
Trong ruộng lùa, các loài nấm bệnh đạo ôn, khô vằn, các loài sâu cuốn lá, bọ xít, bọ rấy sỉnh sống được trên nhiều loài có hòa bản như có lồng vực, đuôi phụng, có chỉ người ta cũng đã thử và xác nhận có nhiều loài nấm bệnh đạo ôn trên có dại có thể lây bệnh được cho lúa.
Đối với bệnh khô vàn, đã phát hiện có tới 188 loại cây thuộc 32 họ thực vật là kỹ chủ của nấm và năm tách ra từ nhiều cây khác đều có khả năng gây bệnh cho lúa. Cây bèo lục bình cũng là nơi tồn tại lan truyền nấm bệnh khô vẫn rất quan trọng. Đặc biệt các loài rấy, rệp là những loài côn trùng da ký chủ, thường sống tốn tại trên rất nhiều loài cây cỏ dại.
c. Cô đại làm giảm chất lượng và giá trị thương phẩm của nông sản: Ảnh hưởng này thế hiện rõ đối với lúa. Cỏ dại nhiều không những làm giảm năng suất lúa mà còn làm hạt lúa bị lem vỏ nhiều, hạt không mấy, hạt gạo đục và dễ gãy nát. Ngoài ra hạt cô, nhất là có lông vực lẫn trong lúa làm giảm giá trị của lúa gạo, giảm chất lượng của hạt giống. Gạo xuất khẩu không thể lần hạt cổ.
Ngoài các ảnh hưởng trực tiếp đến cây trồng như trên, cô đại còn làm giảm độ màu mỡ của đất trống do hút chất dinh dưỡng trong đất, việc phòng trừ cỏ dại làm tăng chi phí lên rất nhiều. Ở Đồng bằng sông Cửu Long, để nhổ cỏ cho 1 ha lúa sạ mất từ 100 đến 150 ngày công lao động
3. Có dại gồm những loài cây gì?
Như định nghĩa về cỏ dại ở phần trên thì có dại có thể bao gồm tất cả các loại cây, chủ yếu là các loại cây thân thảo hoặc thân gỗ có kích thước nhỏ. Các cây thân gỗ lớn lâu năm thường không xếp vào cỏ dại.
Các loài có dại có thể phân loại theo nhiều cách:
a. Phân loại theo hệ thống thực vật: Chia thành các bộ, họ và loài. Nhiều loài giống nhau hợp thành họ, nhiều họ giống nhau hợp thành bộ. Phương pháp phân loại này thường dùng trong công tác nghiên cứu.
Thí dụ các loài có lỗng vực, cô đuôi phụng, có chỉ, cỏ mần trầu, có tranh thuộc họ Hòa bản. Các loài có chác, có lác, có củ (cô gấu) thuộc họ Cói lác. Các loài bìm bìm, rau muống thuộc họ Bìm bìm. Trên ruộng lúa ở ta đã phát hiện ít nhất có trên 80 loài cỏ dại thuộc 30 họ thực vật.
