Giới thiệu tài liệu “Bác Sĩ Cây Trồng Tập 1 – Đời Sống Cây Trồng”
1. Cơ thể cây được cấu tạo như thế nào?
Mỗi người chúng ta đều đã biết cây trồng cũng như tất cả các loại cây có khác gọi chung là giới thực vật. Các sinh vật sống trên trái đất gồm 2 giới là giới thực vật và giới động vật. Cây trồng và vật nuôi đều có nguồn gốc từ những thực vật và động vật hoang dã, qua một thời gian lâu dài được con người nuôi dưỡng thuẩn hóa và chọn lọc để phục vụ chó yêu cầu của đời sống con người.
Cơ thể cây trồng gồm nhiều bộ phận như rễ. thân, là, hoa, quả và hạt. Mỗi bộ phận có cấu tạo, chức năng và cơ chế hoạt động khác nhau trong toàn bộ đời sống cây trồng.
1. Rễ: Là bộ phận nằm dưới mặt đất của cây. Cấu tạo rẽ gồm 2 phần: vỏ ở ngoài và phần gỗ ở trong. Trong rễ có các mạch dẫn nước và dẫn nhựa
Rẽ của các loại cây chia thành các loại rễ cọc và rễ chùm. Loại rễ cọc có một rẻ cái và xung quanh có rẻ phụ nhỏ hơn. Rẻ chùm thì gồm nhiều rễ nhỏ tương tự nhau, thường ở tầng đất nồng hơn so với loại rễ cọc. Cây đậu, cây bông thuộc loại rễ cọc. Cây lúa, cây ngô thuộc loại rẻ chùm
Chức năng chính của rẻ là hút nước và chất dinh dưỡng trong đất để nuôi cây, giống như cái miệng của động vật vậy, ngoài ra ở một số cây rẻ phình to lên để chứa các chất dinh dưỡng, gọi là cũ, như củ khoai, củ cải
2. Thân: Cấu tạo thân giống như rẻ, gồm phần và, phần gỗ và các mạch dẫn. Trên thân có cành và các mắm ngủ, các mắm ngủ này có thể phát triển thành cảnh
Thân và cành như bộ giá đỡ của cơ thể cây ở phần trên mặt đất. Thân cũng là con đường dẫn truyền nước và chất dinh dưỡng từ rễ lên nuôi là, hoa và quả. Rễ và thân bị phá hủy thì cả cây bị chết
Ở một số cây như cây su hào, thân phình to lên để dự trữ chất dinh dưỡng. Trong phân gỗ có các mạch dẫn nước và chất dinh dưỡng do rẻ hút vào (gọi là mạch xylem). Còn trong phần vỏ thì có các mạch dẫn nhựa (gọi là mạch líbe). Nhựa là các chất hữu cơ đã được tổng hợp để nuôi cây, giống như máu trong cơ thể người và động vật, Giữa phần gỗ và phần vỏ có một lớp tế bào mỏng gọi là tượng tầng.
Tượng tầng có khả năng phát triển mạnh, khi già tạo thành về và gỗ làm cho thân cây lớn lên. Khi chiết cành sau khi bóc vỏ cần cạn hết lớp tượng táng, nếu không thì lớp tượng tầng này mau chóng tạo thành lớp gỗ và vỏ mới, nước và nhựa lại được vận chuyển bình thường mà không tích sự lại để ra rẻ,
3. Lá: Cấu tạo là gồm có biểu bì, nhu mô và các gân lá. Biểu bì là bộ phận bảo vệ lá, giống như lớp vỏ ở thân và rễ. Nhu mô là phần dưới biểu bì, gồm những tế bào làm nhiệm vụ dự trữ nước và chất dinh dưỡng, các tế bào làm nhiệm vụ quang hợp. Một số tế bào được cấu tạo đặc biệt tạo thành các khí khống (lỗ thoát khí) và thủy không (lỗ thoát hơi nước). Các lỗ thoát này được phân bố trên biểu bì ở cả 2 mặt trên và dưới lá
Chức năng quan trọng nhất của là là tiến hành quá trình quang hợp để tạo thành các chất hữu cơ cho cây sinh trưởng và phát triển. Quá trình quang hợp được thực hiện trong các tế bào chứa chất diệp lục có màu xanh, tạo nên màu xanh của lá.
4. Hoa: Mỗi hoa góm có để hoa (đài hoa), cánh hoa, nhị đực và nhị cái. Cánh hoa có nhiều màu sắc. Trên nhị đực có phấn hoa là các tế bào sinh sản mang yếu tố đực để thụ tình với tế bào cái nằm trong bầu nhị cái. Nhị đực và nhị cái thường cả mùi. Màu sắc cánh hoa và mùi của nhị hoa có tác dụng dẫn dụ các côn trùng đến truyền phần để thụ tỉnh. Cô loại hoa lưỡng tính (có cả nhị đực và nhị cái phát triển bình thường). Có loại hoa đơn tính (chỉ có nhị đực hoặc nhị cái bình thường, còn loại nhị kia bị thoái hóa).
5. Qui: Quả là do bầu nhị cái sau khi đã thụ tỉnh lớn lên mà thành. Bầu nhị cải không thụ tỉnh không lớn lên thành quả được mà bị rụng. Có loại quả đơn (nhân, mận, có loại quả kép chưa nhiều quá (na, mit…)
Quả là bộ phận chủ yếu chứa chất dinh dưỡng của hầu hết các loại cây, là một nguồn thực phẩm quan trọng của con người.
6. Hạt: Là tế bào cái đã được thụ tỉnh trong bầu nhị cải. Trong hạt có chối mầm và rẻ mầm để sau này mọc thành cây. Ngoài ra hạt có chữa một phần chất dinh dưỡng để nuôi cây mới mọc thời gian đầu. Chất định đường này được chữa trong một bộ phận riêng gọi là nối nhũ (hạt gạo, bắp) hoặc trong là mắm gọi là từ điệp (hạt đậu, hạt dưa)
Chức năng của hạt là duy trì nòi giống cho cây thể cây hoàn chỉnh. Tuy vậy, hình dạng và cấu tạo cụ thể của mỗi bộ phận ở các loài cây có những biến đổi theo đặc điểm di truyền và điều kiện sinh sống. Có cây rẻ phình to lên thành củ (củ cải), có cây thân phình lên (su hào), có loại thân già (như thân cây chuối do các bẹ là tạo thành). Lá cây cũng có nhiều hình dạng, quả cũng vậy. Tình hình này tạo nên sự đa dạng sinh học, phản ánh sự thích ứng muôn màu muôn vẻ của sinh vật đối với điều kiện sống.
Mặc dù có khác nhau song toàn bộ cơ thể cây đều được cấu tạo từ một đơn vị cơ bản là tế bào, giống như các ngôi nhà đều được tạo nên từ các viên gạch. Có điều là các tế bào là những đơn vị sống.
2. Cấu tạo và hoạt động của tế bào cây như thế nào?
Các tế bào trong cây có kích thước, hình dạng và chức năng khác nhau, song về mặt cấu tạo đều có một số thành phần chủ yếu giống nhau, trong đó có 2 phần chính là thành tế bào và chất nguyên sinh.
