Giới thiệu giáo trình ” Giáo Trình Chuyên Đề Giáo Dục Kỹ Năng Sống “
Chương II. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG VÀ TIẾP CẬN KĨ NĂNG SỐNG
I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
1. Giáo dục kĩ năng sống trở thành yêu cầu quan trọng để hình thành nhân cách con người hiện đại
Hội nghị giáo dục thế giới họp tại Senegan tháng 4-2000 đã thông qua kế hoạch hành động giáo dục cho mọi người (Kế hoạch hành động Dakar) gồm 6 mục tiêu lớn. Trong đó mục tiêu 3 đã vạch ra rằng:
Đảm bảo nhu cầu học tập của tất cả thế hệ trẻ và người lớn được đáp ứng thông qua bình đẳng tiếp cận với các chương trình học tập và chương trình kĩ năng sống thích hợp.
Mục tiêu này đặt ra yêu cầu các quốc gia phải đảm bảo cho người học được tiếp cận những chương trình kĩ năng sống phù hợp. UNESCO đã xác định những lĩnh vực cần được quan tâm đặc biệt về giáo dục kĩ năng sống như:
a. Liên quan đến việc làm
Các chương trình giáo dục kĩ năng sống trong giáo dục nghề nghiệp thường không tồn tại độc lập mà được tích hợp vào các chương trình dạy kĩ năng nghề nghiệp chính quy hoặc không chính quy. Điều đó có nghĩa là chương trình dạy nghề được tích hợp chương trình giáo dục kĩ năng sống để tăng cường cơ hội học tập, chuẩn bị cho cá nhân bước vào thế giới công việc không chỉ là tạo cho họ đầu vào đào tạo kĩ năng nghề nghiệp, mà còn tính đến hiệu quả và sự phù hợp (đáp ứng nhu cầu thị trường; đáp ứng mong muốn của cá nhân – nâng cao mức độ thu nhập, giảm những tổn thương, thiệt hại về kinh tế, xã hội của cá nhân).
b. Liên quan đến sức khỏe: HIV / AIDS và lạm dụng ma túy
Hội nghị giáo dục thế giới đã nhận thức được nhu cầu cấp bách hiện nay là đấu tranh với đại dịch HIV/AIDS, vì một nửa những người nhiễm dịch mới ở lứa tuổi từ 15 đến 24. Giáo dục phòng tránh HIV/AIDS là một trong 15 nội dung của giáo dục vì sự phát triển bền vững. Một chương trình phòng tránh HIV tốt là nó có thể tạo ra sự thay đổi hành vi để làm giảm những nguy cơ của nhiễm HIV Điều này càng đúng khi những chương trình này cung cấp các thông tin cơ bản và giúp họ phát triển những kĩ năng sống cần thiết để ra quyết định và hành động tích cực liên quan đến bảo vệ sức khỏe.
c. Liên quan đến xung đột và bạo lực
Giáo dục là trọng tâm của mọi chiến lược xây dựng hòa bình. Điều đó có nghĩa là thông qua giáo dục (chính quy và phi chính quy) những cá nhân có được kiến thức, giá trị, thái độ và các kĩ năng cần thiết để xây dựng nền móng vững chắc cho lòng tôn trọng quyền con người, các nguyên tắc dân chủ và chống lại bạo lực, tội ác. Tiếp cận kĩ năng sống tạo ra một mô hình mà mỗi người có thể phát triển các kĩ năng phân tích, tư duy phê phán, ra quyết định (học để biết); tự trọng, thiện chí, sáng tạo (học để tự khẳng định minh); giao tiếp, sống với người khác, giải quyết xung đột, hợp tác và cam kết xã hội (Học để chung sống với mọi người); giải quyết ổn thỏa đối với mọi việc khác nhau (học để làm). “Học để chung sống với nhau” có thể được hiểu ở mức độ cụ thể và cao hơn là “Học để thiện cảm” hoặc “Học để nhận biết và hiểu được người khác”.
2. Kĩ năng sống xét từ góc độ giáo dục
Kĩ năng sống của người học là một biểu hiện của chất lượng giáo dục. Cho nên trong mục tiêu 6 của kế hoạch hành động Dakar về giáo dục cho mọi người, kĩ năng sống được coi là một khía cạnh của chất lượng giáo dục, đánh giá chất lượng giáo dục cần tính đến những tiêu chí đánh giá kĩ năng sống của người học. Như vậy tiến hành giáo dục kĩ năng sống để nâng cao chất lượng giáo dục.
– Giáo dục kĩ năng sống là thực hiện quan điểm hướng vào người học, một mặt đáp ứng nhu cầu của người học tạo ra năng lực để đáp ứng những thách thức của cuộc sống và nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân. Mặt khác, thực hiện giáo dục kĩ năng sống thông qua những phương pháp hướng đến người học và phương pháp dạy học tương tác, cùng tham gia, đề cao vai trò chủ động, tự giác của người học và vai trò chủ đạo của người dạy sẽ có những tác động tích cực đối với những mối quan hệ người dạy và người học, người học với người học. Đồng thời, người học cảm thấy họ được tham gia vào giải quyết các vấn đề có liên quan đến cuộc sống của bản thân, họ sẽ thích thú và học tập tích cực hơn.
Như vậy giáo dục kĩ năng sống cho người học đồng thời thể hiện tính khoa học và tính nhân văn của giáo dục.
3. Giáo dục kĩ năng sống xét từ góc độ văn hoá, chính trị
Giáo dục kĩ năng sống giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền con người, quyền công dân được ghi trong luật pháp Việt Nam và quốc tế.
Giáo dục kĩ năng sống giúp con người sống an toàn, lành mạnh và có chất lượng trong một xã hội hiện đại với văn hoá đa dạng, với nền kinh tế phát triển và thế giới được coi là một mái nhà chung.
4. Giáo dục kĩ năng sống thúc đẩy sự phát triển bền vững
Giáo dục KNS dựa trên cách tiếp cận năng lực. Mục tiêu của giáo dục KNS không dừng ở việc làm thay đổi nhận thức bằng cách cung cấp thông tin, tri thức mà tập trung vào mục tiêu xây dựng hoặc làm thay đổi hành vi theo hướng tích cực, mang tính xây dựng đối với các vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Giáo dục KNS giúp người học hiểu được những tác động mà hành vi và thái độ của mình có thể gây ra, do đó họ biết ứng dụng những nguyên tắc phát triển bền vững (PTBV) vào cuộc sống của mình. Người có KNS là người có thái độ và hành vi tích cực đối với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội, đối với các vấn đề của cuộc sống.
