Giới thiệu giáo trình ” Giáo Trình Cao Học Quản Trị Kinh Doanh Quốc Tế “
2.2. LÝ THUYẾT THƯƠNG MẠI CÓ ĐIỂN DỰA TRÊN QUỐC GIA
Các học thuyết thương mại quốc tế đầu tiên phát triển theo sự phát triển của các quốc gia Châu Âu trong suốt thế kỷ thứ 16. Không có gì ngạc nhiên khi những lý thuyết này tập trung vào từng nước trong việc thực hiện xuất nhập khẩu. Chúng ta sẽ thảo luận một cách chỉ tiết hơn trong chương này, những lý thuyết dựa vào quốc gia thì đắc dụng để mô tả thương mại sản phẩm, hàng hóa- những mặt hàng chuẩn hóa, không khác biệt như dầu, đường, gỗ và những thứ được mua tiêu biểu dựa trên giá cả hơn là thương hiệu.
Tuy nhiên, khi các MNCs phát triển mạnh vào giữa thế kỷ thứ 20, các học giả chuyển sự chú ý vào vai trò doanh nghiệp trong sự thúc đẩy thương mại quốc tế. Các lý thuyết được phát triển sau thế chiến thứ II đắc dụng trong việc mô tả thương mại những mặt hàng không khác nhau như xe hơi, thiết bị diện gia dụng, sản phẩm chăm sóc cá nhân… là những sản phẩm mà thương hiệu đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định hành vi mua của khách hàng. Trong phần này, ta sẽ nghiên cứu lý những lý thuyết cổ điển mà các nước dựa vào của thương mại quốc tế. Và ở phần sau, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về những lý thuyết hiện đại.
2.2.1. Thuyết trọng thương:
Thuyết trọng thương được xem như triết học về kinh tế vào thế kỷ thứ 16, theo học thuyết này, sự giàu có, phồn vinh của một đất nước được duy trì bằng cách dự trữ vàng và bạc. Theo các học giả trọng thương, mục tiêu của một đất nước là tăng dự trữ vàng và bạc bằng cách khuyến khích, đẩy mạnh xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu. Điều này rất hợp lý đối với những nhà chính trị ở thế kỷ thứ 16 rằng nếu người nước ngoài mua nhiều sản phẩm từ bạn hơn là bạn mua từ họ, thì người nước ngoài sẽ phải trả cho bạn vàng hay bạc để bạn có thể tích lũy vào tài sản của mình nhiều hơn. Thuật ngữ này của các học giả vẫn được sử dụng cho đến ngày hôm nay, ví dụ khi các nhà bình luận truyền hình và tiêu đề bài báo cho rằng công ty đã chịu đựng thương mại không cân bằng, đó là xuất khẩu thấp hơn nhập khẩu.
Vào thời điểm này, thuyết trọng thương được xem chính sách kinh tế hợp lý. Việc dự trữ số lượng lớn vàng và bạc đồng nghĩa với việc Nhà vua của một vương quốc có thể thúc đẩy việc thuê quân đội để chống lại các nước khác, và theo cách ấy để mở rộng bờ cõi của họ. Nói một cách khôn ngoan, thuyết trọng thương rất được phổ biến với nhiều nhà sản xuất và công nhân của họ.
Các nhà xuất khẩu có định hướng xuất khẩu thích chính sách trọng thương, như những ai thành lập chi nhánh hải ngoại hay cắt giảm thuế… những hoạt động nhằm khuyến khích việc bán hàng hóa cho người nước ngoài. Ngoài ra, các nhà sản xuất trong nước còn bị đe dọa bởi những chính sách trọng thương tán thành nhập khẩu hàng hóa ngoại như đánh thuế xuất nhập khẩu hay hạn ngạch… đó là những hình thức bảo vệ nhà sản xuất khỏi sự cạnh tranh của nước ngoài.
Hầu hết mọi thành viên trong xã hội đều không thật sự hài lòng với những chính sách này. Trợ cấp chính phủ cho xuất khẩu của các ngành công nghiệp hiện nay được trả bởi những người đóng thuế ở mức thuế cao hơn. Những hạn chế nhập khẩu chính phủ được tính giá cao cho khách hàng bởi vì các công ty nội địa phải đối mặt với sự cạnh tranh ít hơn các nhà sản xuất nước ngoài.
Trong suốt chế độ Đế quốc, các chính phủ thường đặt gánh nặng của chính sách trọng thương vào những thuộc địa của họ. Ví dụ, theo luật hàng hải năm 1660, tất cả những hàng hóa Châu Âu được nhập khẩu bởi thuộc địa của Mỹ phải được chuyển từ Anh. Những công ty thuộc địa bị Anh cấm vận xuất khẩu những mặt hàng hiện tại có thể cạnh tranh với những công ty khác từ Anh như những mặt hàng nón, gỗ, đồ nhôm…
Để chắc chắn việc cung cấp nguyên liệu giá rẻ một cách đầy đủ cho thương buôn người Anh, người Anh đã yêu cầu vài nền công nghiệp thuộc địa chỉ bán sản phẩm của họ cho Anh, đặc biệt là những nhu yếu phẩm như gạo, thuốc lá… Chính sách trọng thương thường thấy này mang lại kết quả không cần thiết nó góp phần tạo sự bất bình và dẫn đến sự sụp đổ của cường quốc Anh.
Bởi vì thuyết trọng thương đem lại lợi ích cho vài thành viên trong xã hội hiện nay, nên chính sách trọng thương này vẫn còn hấp dẫnvài doanh nghiệp và công nhân của họ. Những người ủng hộ chính sách trọng thương hiện đại (neomercantilests) hay người bảo hộ (protectionists), kinh tế bao gồm nhóm Mỹ đa dạng như các sản xuất vải sợi, công thép, chế biến đường, trồng đậu phọng…
Thái độ của nhà chủ nghĩa trọng thương mới không bị giới hạn ở Mỹ. Bắc Mỹ và Châu Âu đã than phiền khá lâu về việc Nhật giới hạn hàng hóa nước ngoài trong thị trường của nước này. Ví dụ, mất 40 năm đàm phán trước khi Nhật miễn cưỡng đồng ý cho phép nhập khẩu gạo và thậm chí gạo nhập khẩu bị hạn chế ít hơn 10% thị trường. Các công ty châu Á và Bắc Mỹ đã phê bình châu Âu về việc chống nhập khẩu những sản phẩm như đậu, chuối và các mặt hàng nông nghiệp khác.
